Kapitał ludzki (ang. – Human Capital) to pojęcie, które w ostatnim dziesięcioleciu zyskało sobie niesłychaną popularność, znajdując eksponowane miejsce w literaturze biznesowej.
Kapitał ludzki definiuje się jako czynnik ludzki organizacji, czyli połączone z sobą: inteligencję, umiejętności i wiedzę specjalistyczną, które nadają organizacji jej specyficzny charakter. Elementy ludzkie przedsiębiorstwa to te, które są zdolne do uczenia się, zmian, wprowadzania innowacji i do kreatywności. Przy zapewnieniu im odpowiedniej motywacji mogą zagwarantować trwałość organizacji w dłuższym okresie.
Pomiar kapitału jest narzędziem wspomagającym wycenę przedsiębiorstw, szczególnie w sytuacjach w których ocena wartości materialnych firmy nie przynosi spodziewanych danych, jak również wtedy gdy niezbędne jest całościowe potraktowanie aktywów firmy tych materialnych i nie materialnych. Stąd też dzisiejsze przedsiębiorstwa, szczególnie spółki giełdowe, oczekują coraz częściej takich danych - jak wartość posiadanego kapitału ludzkiego.

Metody pomiaru kapitału ludzkiego możemy podzielić na dwie grupy:

1. Metody finansowe – umożliwiające pomiar omawianego kapitału na poziomie jednostki oraz całych społeczeństw i wyrażenie go w postaci pieniężnej;
2. Metody jakościowe – w których to za pomocą szeregu wskaźników próbuje się ukazać zmiany jakościowe w kapitale ludzkim.
    

Metody finansowe

Podejście pierwsze rozwinęło się już w latach 60. ubiegłego stulecia za sprawą nurtu w rachunkowości, a mianowicie rachunkowością zasobów ludzkich. Proponowane rozwiązania w zakresie pomiaru kapitału ludzkiego skupiają się na wyrażaniu jego wartości w postaci pieniężnej, którą następnie proponuje się umieszczać w bilansie, jako uzupełnienie kapitału rzeczowego i finansowego.
Wartość tę można obliczać na dwa sposoby: jako zdyskontowaną wartość oczekiwanych dochodów (metoda dochodowa) lub poprzez kapitalizowanie kosztów edukacji (metoda kosztowa).
 

Metody jakościowe

Metody finansowe koncentrują się wyłącznie na ilościowych aspektach kapitału ludzkiego. Kapitał ludzki ma w dużej mierze charakter pozafinansowy. Warto więc rozważyć zastosowanie metod jakościowych. W tego typu metodach wykorzystuje się system wskaźników, który składa się z trzech głównych grup. Pierwsza opisuje stan kapitału ludzkiego na początku okresu, w którym dokonywany jest jego pomiar. Druga mierzy inwestycje służące rozwojowi kapitału ludzkiego, a więc nakłady ponoszone na szkolenie pracowników. W trzeciej grupie analizowane są zaś efekty ponoszonych inwestycji w obszarze kapitału ludzkiego.

Kapitał ludzki zaczyna odgrywać coraz większe znaczenie dla organizacji. Pracodawcy mają ogromne trudności z pozyskaniem odpowiednich pracowników, a później zmotywowaniem ich do pracy. Dlatego też tak istotne staje się zarządzanie kapitałem ludzkim, którego kluczowym elementem jest pomiar kapitału ludzkiego. Spośród szerokiego wachlarza metod, należy wybrać te, które są najlepiej dostosowane do profilu działalności firmy oraz będą najbardziej użyteczne z punktu widzenia organizacji.